نفحات 7: القاب مبارک امام هادی علیه السلام
القاب شایسته امام گوشه هایى از صفات و گرایش هاى والاى ایشان را به خوبى تصویر مى کنند و ما برخى را نقل مى کنیم :
1 - «الناصح : » این لقب از آن رو به ایشان داده شد که بیش از همه مردم ، امت جدش را راهنمایى مى کرد و مصالح آنان را گوشزد مى کرد.
2 - «المتوکل : » حضرت این لقب را مخفی می داشت و به یاران خود فرموده بود وى را بدین لقب نخوانند.
به نظر ما امام از آن رو این لقب را ناخوش داشت که لقب جعفر متوکل ، خلیفه عباسى نیز بود که از سرسخت ترین دشمنان اهل بیت - علیهم السلام - بشمار مى رفت .
3 - «التقى : » زیرا حضرت تقواى الهى را پیشه ساخته و خدا را همیشه مرکز توجه خود قرار داده بود. طاغوت زمان ؛ متوکل عباسى تمام تلاش جهنمى خود را به کار گرفته بود تا امام را به محافل لهو و لعب ، و فسق و فجور بکشاند، لیکن در کار خود سخت شکست خورد و اطرافیان خود را از این مطلب با خبر ساخت و از ناتوانى خود پرده برداشت .
4 - «المرتضى : » که مشهورترین لقب ایشان است .
5 - «الفقیه : » ایشان فقیه ترین فرد عصر و زمان خویش بودند و عالى ترین مرجع علما و فقها بشمار مى رفتند.
6 - «العالم : » حضرت ، داناترین شخص زمان خود نه تنها در مسائل و امور دینى ، بلکه در تمام معارف و علوم بشرى بودند.7 - «الامین : » ایشان در تمام امور دینى و دنیوى بودند.
8 - «الطیب : » هیچ کس در زمان حضرت از ایشان پاکیزه تر و آراسته تر نبود.
9 - «العسکرى : » محل اقامت ایشان در سامرّا «عسکر» نام داشت لذا به ایشان لقب عسکرى داده شد.
10 - «الموضح : » روشن کننده احکام کتاب و سنت .
11 - «الرشید: » حضرت از همه بهتر راه رشد و هدایت را یافته و بر صراط مستقیم بودند.
12 - «الشهید: » زیرا ایشان توفیق شهادت را یافتند و به دست دشمنان خدا شهید گشتند.
13 - «الوفى : » ایشان با وفاترین مردم بودند و وفا از ویژگى هاى ایشان بشمار مى رفت .
14 - «الخالص : » زیرا ایشان از هر عیب و زشتى پاک و منزّه بودند.
ابن طلحه گوید: القاب آن حضرت عبارت بودند از: ناصح، متوکل، فتاح، نقی، مرتضی و مشهورترین القاب وی متوکل بود. اما آن حضرت این لقب را مخفی می کرد و به اصحابش می فرمود از یاد کردن وی با این لقب بپرهیزند. زیرا متوکل، لقب خلیفه عباسی بود.
در مناقب در این باره آمده است: القاب آن حضرت عبارت بودند از: نجیب، مرتضی، هادی، نقی، عالم، فقیه، امین، مؤتمن، طیب و عسکری. وی معروف به عسکری بود و خود و فرزند بزرگوارش به عسکریین معروفند. شیخ صدوق در علل الشرایع و معانی الاخبار گوید: از استادان خود رضی الله عنهم، شنیدم که می گفتند: «محله ای که علی بن محمد و حسن بن علی علیهما السلام در آن در سر من رای ساکن بودند، عسکر نامیده می شد از این رو به هر یک از این دو امام عسکری گفته می شود».
به آن حضرت در مجموع 42 نام و کنیه و لقب منتسب است که در ذیل به آنها اشاره می شود:
1. ابی الحسن علی بن محمد عسکری علیه السلام، (از شیخ مفید)
2. ابوالحسن علی بن محمد صاحب العسکرعلیه السلام (از شیخ طوسی)
3.علی بن محمد الهادی علیه السلام، (از سید بن طاووس)
4. علی بن محمدعلیه السلام، (از فخر الدین طریحی)
5. هادی علیه السلام، (از کفعمی)
6. ابوالحسن علی العسکری علیه السلام، (از ابن صباغ مالکی از علمای سنی)
7. علی بن محمد علی بن موسی...، (از شیخ صدوق)
8. رجل علوی؛ مردی علوی، (از نجاشی به نقل از احمد بن یحیی اودی). این تعبیر نشانه تقیه اودی و فضای سیاسی خفقان آلود عصر امام هادی علیه السلام است؛ به طوری که مردم از ترس نمی توانستند از آن حضرت اسم ببرند.
9. علی بن محمد بن علی ... الامام المنتخب، ولی المؤمنین، (شیخ مفید)
10. نقی بن تقی بن صابر بن وفی بن صادق بن سید بن سجادین شهیدین بن حیدر...، (ابن شهر آشوب)
11. ابی الحسن العسکری علی بن محمد بن ابی جعفر القانع بن علی الرضا بن موسی الامین، ... (ابن خشّاب). ابن خشاب هم اسامی ائمه هدی علیهم السلام را همراه القاب مقدسشان مطرح کرده است.
12. الامام العاشر، الامام الهادی، علی بن محمد وارث الوصیین،(برسی)
13. الامام علی الهادی ابن الامام محمد الجواد، (تستری)
14. بطور، (در تورات)
15. عسکری علت نام گذاری امام هادی و امام حسن، به عسکری این بوده که آن دو بزرگوار در محله ای به نام «عسکر» در سامرا تحت نظر بودند.
16. ابوالحسن یا ابوالحسن ثالث، (طبرسی و دیگران). به گفته «طریحی» کنیه ابوالحسن مشترک بین پنج امام است: علی بن ابی طالب، علی بن الحسین، موسی بن جعفر، علی بن موسی و علی بن محمد الهادی(علیهم السلام).
17. علی بن محمد ابوالحسن هاشمی معروف به ابوالحسن عسکری، (از خطیب بغدادی)
18. ابوالحسن علی الهادی، (ابن خلکان)
19. الطیب الهادی، (از علی بن مهزیار)
20. الصادق ابوالحسن الثالث، (از یکی از راویان)
21. هادی، عسکری، عالم، دلیل، موضح، راشد و سدید(حضینی).
22. ابن الرضا، (مردم آن عصر)
23. ولی المؤمنین، (مفید)
24. الصادق علی بن محمد بن الرضا، (از شخصی به نام منصور)
25. العبد الصالح علی بن محمد بن علی الرضا، (از یک راوی به نام ابن یاسین)
26. الطیب، (از داود صرمی)
27. صاحب العسکر، ( یکی از اصحاب امام هادی)
28. الفقیه العسکری،(از حسن بن راشد)
29. مرتضی، رشید، شهید، نجیب، متقی، متوکل و خالص و وفی، (طبری)
30. امین، (طبرسی)
31. نقی، مؤتمن و متوکل، (ابن شهر آشوب)
32. علی بن محمد المفتی، (اربلی)
33. ناصح و فتّاح، (اربلی)
اربلی می گوید: مشهورترین لقب آن بزرگوار متوکل بود، اما ایشان از اصحاب خود خواسته بود از ذکر این نام خودداری کنند؛ زیرا متوکل عباسی هم این نام را داشت.
34. الامین المؤتمن هادی المسترشدین، (امام باقر علیه السلام)
35. السراج المنیر و الرکن الوثیق، (امام سجاد علیه السلام)
36. علی بن محمد المنتجب، (ناحیه مقدسه)
37. ماضی، رجل و صادق، (طریحی).
38. زکی، (علی علوی عمری)
39. در دعای حضرت قائم عجل الله فرجه معروف به دعای عبرات آمده است: «اللهم انی ... اتقرب الیک .. بالامام منحة الجبّار و والد الائمه الاطهار علی بن محمد المولود بالعسکر ...».
40. در جایی دیگر از حضرت ولی عصر عجل الله فرجه درباره جد گرامی اش آمده است:
«... وصلّ علی علی بن محمد امام المؤمنین و وارث المرسلین و حجة رب العالمین...».
41. حضرت رسول اعظم صلی الله علیه و آله فرمودند: ای علی، من نذیر امت هستم و تو هادی آنها ... و علی بن محمد الهادی آزمایش کننده و علم امت است...
42. المکتفی بالله، الولی لله، طاهر النجیب، صادق اللهجة.
