صدرالمتألهین4 - مراتب عشق و محبت در تفکر صدرالمتألهین

 عشق زمینی و عشق آسمانی

ملاصدرا فیلسوف متأله شیعه تعریف خاصی از عشق و محبت دارد که اجمالاً تحت عنوان عشق و محبت از دیدگاه ملاصدرا بدان پرداختیم. اکنون برآنیم تا به صورت مفصل تری آن را مورد بررسی قرار دهیم.پیش از آن لازم است تا گفتاری در مراتب این حقیقت بحث برانگیز داشته باشیم. زیرا با آنکه درباره‌ی محبت و عشق سخن بسیار رفته است و برخی از دانشمندان و متفکران کوشیده‌‌اند به سبک و سلیقه‌ِِ‌‌‌‌‌‌ی خود به توصیف و تبیین آن بپردازند اما اکثر آنان حقیقت عشق را تعریف ناپذیر دانسته‌اند و عشق را ذات محض و صرفی می‌دانند که نمی‌توان آن را تحت مقوله‌ای از مقولات در آورد و برای آن جنس و فصلی در نظر گرفت.(1) از این نظر عشق و محبت به شکل منطقی قابل تعریف نخواهد بود و فقط می‌توان به توصیف آن پرداخت و بر مبنای ذوق و دریافت خود از آن سخن گفت. از این رو سخن از مراتب آن برای فهم روشن تری از آن راهگشا خواهد بود

صدرالمتألهین3 - عشق و محبت از دیدگاه ملاصدرا

تعریف عشق و محبت در لغت

حب نقیض بغض و مترادف وداد است. این واژه در فارسی معادل دوستی است که در مقابل آن  کینه قرار دارد. در لاتین Amor، در انگلیسی Love و در فرانسه Amour  می‌باشد.(1)

عشق نیز وقتی به کمال خود می رسد قوا را ساقط می گرداند و حواس را از کار می اندازد و عاشق را بی اشتها کرده و از غذا باز می دارد و میان عاشق و مردم جدایی می افکند و او بیمار می گردد یا دیوانه می شود و در نهایت هلاک می گردد.

صدرالمتألهین 2 - فرجام عشق به دیگری

نمی توان انکار نمود که هر چه کسی کمالات بیشتری داشته باشد بیشتر سزاوار محبوب بودن است. چون هر خوبی و خیری را تحسین می کنیم.  آن را می ستاییم.  خداوند کمال مطلق است یعنی همه خوبی ها را دارد. پس او از همه دوست داشتنی تر و محبوب تر است! گفتیم این عشق و محبّت به خدایی که همه خوبی ها را دارد، عشق حقیقی است. همین عشق است که انسان را به سعادت می رساند. عشق حقیقی محبت به خداوند و دل سپردن به اوست. یعنی فقط او را دوست داشته باشیم. حتی خود خدا هم خودش را از همه بیشتر دوست دارد. زیرا او از همه بیشتر خوبی و کمال دارد. پس خودش به خودش عشق می ورزد.